Werken met acteurs

Binnen de trainingen die ik geef werk ik al tientallen jaren met acteurs. In al die jaren is mij steeds duidelijker geworden wat de meerwaarde is van het werken met een acteur én wat de rol van de acteur in een training is.

Hieronder een aantal aandachtspunten die voor mij belangrijk zijn bij de inzet van acteurs:

1.    Wat voor soort training geef je

De trainingen die ik geef zijn niet persoonsgericht maar werkgerelateerd; welk gedrag, welke vaardigheden zijn noodzakelijk / nuttig / bruikbaar om het werk zo goed mogelijk te kunnen doen. Natuurlijk gebruikt iedere deelnemer de training voor zich zelf wél om te onderzoeken wat voor hem/haar het beste werkt.
De invulling van het deel met de acteur is er niet op gericht de deelnemers ‘binnenste buiten te keren’. Het heeft als doel deelnemers te laten oefenen met iets / bepaald gedrag waar zij in hun eigen praktijk tegenaan lopen. Uiteraard wel binnen het kader van de training….  Een aantal mensen krijgt de gelegenheid kort te oefenen. Deze deelnemers krijgen uiteraard feedback op hetgeen zij gedaan hebben. Feedback waar een aantal andere deelnemers zich waarschijnlijk in kan herkennen en er dus ook iets mee kan in de eigen praktijk.
Doordat een aantal mensen kort oefent, krijgen alle deelnemers de kans om te zien hoe verschillende reactiemogelijkheden uitpakken. Wat werkt wel, wat minder goed. Wat kan ieder individueel daarmee….

2.    De meerwaarde van de acteur

In de eigen praktijk zullen deelnemers zelden van een collega/medewerker/cliënt/etc. horen waarom die boos werd, teleurgesteld was, of juist heel blij met wat er gezegd/gedaan werd…..Het blijft vaak gissen waaraan dat lag. De acteur geeft die    feedback wel; die kan zeggen ‘omdat jij dit zei / uitstraalde / juist niet zei / etc. was ik tevreden, boos, etc.
Het levert veel op om zelf te oefenen en die feedback te krijgen maar je leert ook veel van het kijken naar anderen; wat herken ik daarin, wat spreekt mij aan, wat wil ik ook proberen, of juist helemaal niet….Het kijken naar anderen en het delen van de feedback is net zo belangrijk als het zelf oefenen.

3.    Het moment waarop je de acteur inzet

Veel deelnemers vinden het spannend om met een acteur te werken. Dit kan vele oorzaken hebben; mensen kunnen vervelende ervaringen hebben, zij kunnen zich teveel ‘bekeken’ voelen, etc. Helemaal kun je die spanning nooit wegnemen. Je kunt wel zorgen voor een veilige sfeer in de groep waardoor mensen durven oefenen met de acteur. ‘voor mijzelf betekent dit dat ik minstens één dagdeel, liefst minimaal een dag aan het werken met de acteur vooraf laat gaan.

4.    De rol van de acteur

De acteur is acteur! De trainer de trainer! Als trainer (bege)leid je het proces. De trainer bepaalt wie er oefent, hoe lang, in welke setting, met welke situatie(s). De trainer kent de deelnemers inmiddels en kan inschatten wie iets wel aan kan, of net iets minder. Natuurlijk zijn er acteurs met wie je soms al heel lang samenwerkt, dan loopt het als vanzelf. Maar zelfs dan is het van belang dat duidelijk blijft dat de trainer verantwoordelijk is voor het proces. Als de acteur een idee heeft voor een bepaalde oefening / setting dan bespreekt hij dit met de trainer. Die bepaalt of dit een mogelijkheid is of niet.

5. Feedback

Feedback is een belangrijk instrument in trainingen. Feedback levert deelnemers zinvolle informatie op, zet aan tot zelfreflectie en eventueel bijstelling van het handelen. Feedback kan mensen ook helemaal onderuithalen! Helaas hebben niet alle deelnemers positieve ervaringen met feedback. Voor de trainer is het belangrijk dat te herkennen en mensen die écht niet willen oefenen ook die ruimte te geven. Nogmaals; je leert ook veel van kijken. Deze opstelling kan er aan bijdragen dat deelnemers later, of in een volgende training wél die drempel over durven.
Aan de trainer ook de taak vooral te focussen op wat goed ging! Werken vanuit je ‘kracht’ is makkelijker en effectiever dan werken vanuit het idee ‘dat je nog zoveel aan jezelf moet veranderen’! Vooral positieve feedback dus en de tips beperken tot hooguit één of twee…..
Ook belangrijk om hier de acteur op in te praten; het zou toch jammer zijn als die in zijn/haar feedback wel behoorlijk diep ingaat op wat de deelnemer allemaal anders had kunnen doen. Maar dat vraagt van de trainer dat die de acteur inpraat op de gewenste manier van werken. Op de gebruikte methodieken en op de daarbij gewenste feedback. Natuurlijk geeft de acteur feedback vanuit zich zelf, maar het is wel prettig als het aansluit bij de uitgangspunten en methodieken die in de training gebruikt worden!

6.   Randvoorwaarden

Uiteraard moet er ‘veiligheid’ in de groep zijn. En  moet helder zijn wie de ‘leiding’ heeft over de situatiespelen. De feedback regels moeten duidelijk zijn én gehanteerd kunnen worden door de trainer en de acteur.
Een acteur is niet een leuk ‘extraatje’, een acteur levert een hele duidelijke meerwaarde. Dat kan alleen als je iets opgebouwd hebt met de deelnemers; zowel inhoudelijk als op het gebied van ‘veiligheid’.
Tenslotte moet de ruimte zich ook lenen voor het werken met een acteur. Niets vervelender voor deelnemers om te moeten oefenen terwijl je collegae bijna ‘bovenop’ je zitten in verband met ruimtegebrek. Zorg dus voor een ruimte waarin je een deel ‘vrij’ kunt maken voor het oefenen met de acteur.